Het lied Ya Rayah bestaat uit drie coupletten van vier regels en een refrein van twee regels. Het metrum in de coupletten lijkt sterk op de Nederlandse alexandrijn: zes jamben (een onbeklemtoonde lettergreep gevolgd door een beklemtoonde) met een cesuur in het midden. Na de cesuur blijft de onbeklemtoonde lettergreep meestal achterwege. Het refrein heeft zeven versvoeten met een cesuur na de vierde voet.
In ongeveer de helft van de regels verbreekt de cesuur een grammaticale eenheid, in een soort enjambement. Bijvoorbeeld in de eerste regel van het refrein: Jij die vertrekt, waar ga je heen? Je gaat – moe worden en terugkeren. Kennelijk hoort dit bij de poëtische conventies van de chaabi.
De komma’s in de transcriptie corresponderen met de cesuur in de versregel.
Refrein
يا الرَايح وين مسافر تروح تعيا وتولي
Ya r-rayaḥ win msafer? Truḥ, tɛeyya u twelli.
Jij die vertrekt waar ga je heen? Je gaat moe worden en terugkeren.
شحال ندموا العباد الغافلين قبلك وقبلي
Cḥal nedmu l-ɛabad el-ɣaflin, qeblek u qebli?
Hoeveel argelozen hebben het al betreurd vóór jou en vóór mij?
1.
شحال شفت البلدان العامرين والبر الخالي
Cḥal ceft el-buldan l-ɛamrin, wu l-berr el-xali?
Hoeveel drukke landen heb ik gezien en verlaten land?
شحال ضيعت اوقات وشحال تزيد ما زال تخلي
Cḥal ḍiyyeɛt uwqat u cḥal, tzid mazal u txelli?
Hoeveel tijd heb ik al verspild en wil jij er nog aan toevoegen?
يا الغايب في بلاد الناس شحال تعيا ما تجري
Ya l-ɣayeb fi bled en-nas, cḥal tɛeyya ma tejri?
O emigrant, weet je wat je te wachten staat?
بـِيك وعد القدرة ولّى الزمان وانت ما تدري
Bik weɛd el-qudra wa la, z-zman wu-nta ma tedri.
Het lot en de tijd gaan hun gang, maar jij negeert het.
2.
علاش قلبك حزين وعلاش هكذا كي الزاوالي
Ɛelac qalbek ḥzin w-ɛaelac, hakδa ki z-zawali?
Waarom treurt je hart en ben je daar zo ongelukkig?
ما تدوم الشدة وإيلا بغيت تعلم وتبنى
Ma tdum c-cedda w-ila, bɣit tɛellem u tebni.
De kwelling zal niet duren als je wilt leren of bouwen.
ما يدومولى الايام ولا يدوم صغرك وصغرى
Ma ydumu l-iyyam wa la, ydum ṣeɣrek u ṣeɣri.
De dagen duren niet voort, zomin als jouw jeugd of de mijne.
يا حليلو مسكين اللي خاب سعدو كي زَهري
Ya ḥlilu u-meskin elli xab, saɛduh ki zahri.
O arme man die zijn geluk verspeeld heeft, net zoals ik.
3.
يا مسافر نعطيك وصايتي ادّيها على بكري
Ya msafer neɛṭik wṣayti, ddiha ɛal bekri.
O reiziger, ik geef je een advies dat je snel moet volgen.
شوف ما يصلح بيك قبل ما تبيع وما تشري
Cuf ma yeṣlaḥ bik qbel, ma tbiɛ u ma tecri.
Bezie wat in jouw belang is voor je koopt of verkoopt.
يا النايم جاني خبرك كيما صرالك يصرى لي
Ya n-nayem jani xabrek, ki ma ṣralek eṣrali.
O slapende, ik kreeg je nieuws; wat jou gebeurde, gebeurde mij.
هكذا راد وقدر في الجبين سبحان العالي
Hakδa radd u qedder, fi l-jbin subḥanu el-ɛali.
Zo keer je terug voor het aanschijn van de glorieuze verhevene.
.
Opmerkingen bij de vertaling
De vertaling is niet altijd nauwkeurig genoeg. Er zijn een aantal vrije vertalingen te vinden op internet en op Youtube, maar mijn Arabisch is te slecht om deze goed te controleren. Bovendien correspondeert de gezongen tekst niet altijd met de geschreven tekst en correspondeert de transcriptie niet altijd met het Arabisch.
Link naar de versie van Dahmane El Harrachi, met overtitels in het Arabisch, getranscribeerd Arabisch en vertaling in het Engels: Ya Rayah
(Geplaatst 24-2-2022)
Print-vriendelijke versie en PDF-download
